Twórczość Niccolo Machiavellego.
Twórczość Niccolo Machiavellego, podobnie jak jego działalność polityczna, związana była z Florencją - centrum życia kulturalnego ówczesnej Europy. Florencja, jej historia i polityczna teraźniejszość, były najczęściej tematem, bądź przynajmniej pretekstem podejmowanych przez Machiavellego rozważań. Źródłem teorii Machiavellego były jego osobiste doświadczenia, a także lektura tekstów klasycznych.
W początkowym okresie działalności politycznej Machiavellego powstały jego pierwsze dzieła poświęcone problemom politycznym i historycznym: "O sposobie traktowania zbuntowanej ludności Valdichiany" (Del modo di trattare i popoli della Val di Chiana ribellati), "Mowa o organizacji sił zbrojnych Florencji" (Discorso sopra l'ordinanza della milizia fiorentina), "Obraz spraw Francji" (Ritratto delle cose in Francia) oraz "Dziesięciolecia" (Decennali) opisujące dzieje Włoch po 1494 roku.32
Pierwszym wielkim dziełem politycznym Machiavellego są "Rozważania nad pierwszym dziesięcioksięgiem historii Rzymu Tytusa Liwiusza" (Discorsi sopra la prima Deca di Tito Livio). Utwór ten powstawał w latach 1513-1520, zaś największą wartość dla prezentacji myśli politycznej Machiavellego przedstawia księga pierwsza "Rozważań...". W dziele tym Machiavelli dokonał analizy politycznej rządów w Republice Rzymskiej zwracając szczególną uwagę na elementy gwarantujące trwałość i sukces w rządzeniu państwem. Machiavelli poruszył między innymi kwestie równowagi sił społecznych, mądrego i sprawiedliwego ustawodawstwa, poszanowania praw przez obywateli, a także roli religii jako formy więzi społecznej. Niestety napisane nieco później dwie pozostałe księgi "Rozważań.." nie utrzymały poziomu księgi pierwszej.33
W 1513 roku - w przerwie w pracach nad "Rozważaniami..." - powstało najsłynniejsze dzieło Niccolo Machiavellego "Książę" (Il Principe, tytuł oryginalny De principatibus).34 W tym traktacie Machiavelli udziela rad hipotetycznemu władcy, w którym upatruje zbawcę podzielonej na liczne państewka ojczyzny. "Musi to być jednostka wybitna, odważna, nieustępliwa, obdarzona w najwyższym stopniu tym, co autor nazywa virtu (cnotą) - inteligencją i twórczą energią, zdolnością szybkiej i trafnej oceny sytuacji oraz równie zdecydowanego, konsekwentnego działania. Książę liczyć się winien wyłącznie z rzeczywistością, zrywając bez skrupułów z moralizatorską retoryką i pobożnymi życzeniami. Ponieważ działa dla dobra państwa, a więc dla dobra ogółu, winien posługiwać się wszelkimi środkami: być zarazem "lisem i lwem", nie lękać się okrucieństwa i wiarołomstwa, zarówno wobec poszczególnych osób, jak i wobec zbiorowości."35 "Książę" nie jest traktatem o tym, jakie państwo i jego władca być powinno, ale o tym, jakimi są faktycznie społeczeństwo, państwo, władca. Machiavelli miał na uwadze konkretne, skorumpowane państwo, a wnioski płynące z analizy faktów w takim społeczeństwie zmierzały do ustalenia metod regeneracji państwa.36
W latach 1519-1520 powstał traktat "O sztuce wojennej" (L'arte della guerra). Tematem tego dzieła była sztuka skutecznego prowadzenia wojen, zaś myślą przewodnią pogląd o wyższości armii narodowej nad wojskiem najemnym. Ostatnim z wielkich dzieł Machiavellego są powstałe w latach 1520 - 1525 "Historie florenckie" (Istorie fiorentine) składające się z ośmiu ksiąg obejmujących okres od założenia miasta po czasy współczesne autorowi. Wartość "Historii florenckich" nie polega na rejestrowaniu faktów historycznych, lecz na ich interpretacji i wyciągnięciu z nich politycznych wniosków.37
Utwory literackie stanowiły margines twórczości Machiavellego. Najbardziej znana jest komedia "Mandragora" (Mandragora), w której podobnie jak w traktatach politycznych przedstawiona rzeczywistość jest zła, podstępna i okrutna. W 1518 roku "Mandragora" odniosła wielki sukces; wystawiana na scenach prywatnych w wielu włoskich miastach cieszyła się nadzwyczajną popularnością. Kolejna komedia Machiavellego "Klicja" (Clizia) powstała około 1525 roku i także odniosła znaczący sukces. W utworze tym Machiavelli ściśle wzorował się na komedii Plauta pt. "Casina", zaś wybór głównego bohatera sztuki Nicomaca świadczył o zdolności autora do daleko posuniętej autoironii. Warto również zwrócić uwagę na powstałą w 1520 roku biografię słynnego kondotiera pt. "Żywot Castruccia Castracani z Lukki" (Vita di Castruccio Castracani), którą Machiavelli zadedykował swojemu przyjacielowi Luigi Alammaniemu oraz parodię Dantego, poemat filozoficzny "O złotym ośle" (Asino d'oro) wykorzystujący temat zaczerpnięty z "Metamorfoz" Apulejusza.38
Pozostałe utwory Machiavellego to opracowany w 1519 roku "Traktat o zreformowaniu państwa florenckiego" (Discorso sopra il reformare lo stato di Firenze), tłumaczenie "Dziewczyny z Andros" (Andria) Terencjusza (ok. 1520 roku), nowela "O Belfagorze arcydiable", (Belfagor) znakomite listy oraz liczne drobne utwory poetyckie, które nie doczekały się jednak większego uznania.39
komentarze
Copyright © 2008-2010 EPrace oraz autorzy prac.